Het leven van een Drentse boerenfamilie verandert ingrijpend als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Wie kun je vertrouwen en wie niet?
“Ik schrok van de ontberingen die ze meegemaakt hadden. En dat hij het nooit verteld had.” Dat zegt een van de kinderen Nijboer, als hij de oorlogsverhalen van zijn vader en opa hoort. Het leven van de Drentse boerenfamilie Nijboer uit Gieterveen veranderde ingrijpend toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.
Vier generaties van de familie Nijboer spreken hierover in de nieuwe podcastserie De Hilte 11, Oorlog op de Hondsrug. In vijf delen wordt met oude en nieuwe interviews het verhaal van het leven in de plattelandsgemeente Gieten tijdens de oorlog verteld.
Verhalen over de oorlog
In de jaren tachtig legde onder andere historicus Michiel Gerding verhalen van ‘gewone’ Drenten over de Tweede Wereldoorlog vast: “Vanuit een – ik zou haast zeggen – jeugdige argeloosheid zijn we daarmee aan de slag gegaan. Van jongens, we moeten dit vastleggen! Want het is natuurlijk hartstikke interessant.” Veel van deze verhalen zijn nooit eerder of daarna verteld, zelfs niet aan ouders of kinderen. Michiel Gerding: “Zo weten mensen soms zelfs niet dat ze familie zijn. Zo is er gezwegen. Dat is toch niet goed.”
De meeste van deze interviews bleven in het Drents Archief liggen. Tot nu, 75 jaar nadat Nederland werd bevrijd. Podcastmakers Hilde Boelema en Marjolein Knol beluisterden de interviews en waren gelijk geraakt door het verhaal van Geert Nijboer. Daarom verdiepten ze zich verder in het aangrijpende verhaal van deze boerenfamilie uit Gieterveen, die aan De Hilte 11 woonden.
Een productie van het Drents Archief en RTV Drenthe. De podcast is gemaakt door Hilde Boelema en Marjolein Knol.
Tweede seizoen
Tientallen Drenten werden in de jaren ’80 geïnterviewd over de Tweede Wereldoorlog. Jarenlang lagen deze interviews op de plank, tot het Drents Archief deze podcast maakte, 75 jaar na het einde van de oorlog. Ze vormen de basis van het tweede seizoen van de podcast De Hilte 11. Ook het tweede seizoen werd mogelijk gemaakt door het Drents Archief en RTV Drenthe.
Muziek
Joost Dijkhuis componeerde de muziek van de serie. De tekst is geschreven door dichter Gerard Nijenhuis. De titelsong ‘Dreum’ is te vinden op Soundcloud.
Nominatie award
De Hilte 11 werd in 2021 genomineerd voor een NL Award.
De NL Awards zijn de jaarlijkse onderscheidingen voor de beste programma’s van de regionale omroepen in Nederland. ‘De Hilte 11’ is genomineerd in de categorie Beste Audioproductie.
In de krant
“Deze podcast is ook bedoeld als een soort aanmoediging: stop niet met zoeken als je het verhaal van je familie wilt weten.”
Marjolein Knol in een interview over deze podcast in Dagblad van het Noorden.
Overzicht afleveringen
Aflevering 1: Zo is er gezwegen
Aflevering 2: Het laatste avondmaal
We komen in deze aflevering op het spoor van de kinderen van Hendrik. Hun vader heeft hun mondjesmaat verhalen over de oorlog verteld. Dochter Roelie vroeg hem meerdere keren om zijn oorlogsverhaal op te schrijven: “Stukje bij beetje kwam je erachter, dat het niet zo leuk was als wat hij eerder vertelde. Dus ik dacht: als hij het niet opschrijft, dan is het verhaal straks gewoon weg en dat is jammer.” Hierdoor weten de kinderen ook over de dramatische wending die plaatsvond in juli 1943. Roelie Nijboer: “Achteraf was dat de laatste keer dat ze met zijn allen bij elkaar waren.” Haar broer vult haar aan: “Het laatste avondmaal.”
Aflevering 3: Verraad
Hoewel de onderduikers alle contact met buurtgenoten vermeden, wist een aantal mensen dat de familie Nijboer onderduikers had. Een van hen was postbode Albert Trip. Hij waarschuwde Geert altijd als er een razzia kwam. Dat werkte een jaar lang prima. Tot die bewuste dag in augustus 1944. De familie Nijboer werd verraden.
Aflevering 4: Het zwijgen doorbroken
Thuis, op De Hilte 11, is vader Geert depressief. Zijn drie zoons zijn weg en hij wil niets meer. Hij zit thuis en maalt. Buren nemen het werk op de boerderij over. “Tot op een dag de vrouw van de dominee langskomt”, vertelt zijn kleinzoon Rein. “Die heeft hem als het ware een schop onder de kont heeft gegeven. Ze vroeg waar hij wel niet mee bezig was. En zei dat zijn vrouw en kinderen het veel erger hadden dan hijzelf. Van een op andere dag is hij omgedraaid en heeft hij zijn gereedschap weer opgepakt en is hij aan het werk gegaan.” En dan wordt een brief bezorgd op de boerderij, gericht aan Geert en zijn vrouw. Het is van Harm! Een teken van leven.
Aflevering 5: Thuiskomst
Op 13 april 1945 was de stemming opperbest in Gieterveen. Het dorp werd bevrijd door de Canadese soldaten. Ze deelden sigaren en chocolade uit. Maar op de boerderij aan De Hilte 11 was de sfeer bedrukt. “Het was geen feest”, zoals vader Geert zei. Zijn drie zoons waren nog niet thuis. De familie Nijboer leefde maanden in onzekerheid. Tot, op 15 september, vlak na de middag de dominee zich meldde bij de boerderij. Geert’s kleinkinderen vertellen hierover: “De dominee moest het vertellen, met alle verdriet. Ze hadden toch nog een beetje hoop dat hij ergens was. Maar ja.”