De blanke met een bijbel in z’n hand

Ronde lemen huisjes met een rieten dak. Als uit een foto staan ze in de savanne. Er zitten jonge Ghanezen voor het huisje te weven. De draden zijn tot over de weg gespannen. Blauwe, witte en zwarte draden. Hier wonen de Dagomba, een van de vele stammen die noord-Ghana kent. En hier woont Joke, een Nederlandse zendelinge, samen met haar Ghanese man en twee zoontjes. Zestien jaar geleden vertrok ze naar Ghana om analfabeten te leren lezen en schrijven. Vergis je niet, het gaat hierbij om het grootste deel van de inwoners van noord-Ghana. Een belangrijk project dus, volgens Joke. Immers, als je niet kan lezen en schrijven, dan kun je de bijbel ook niet lezen.

Zendeling. Als ik dat woord hoor, denk ik gelijk aan een blanke met een bijbel in zijn hand in een Afrikaans dorpje. Om de onderontwikkelden, de derdewereld waar de kindjes vergaan van de honger, om deze zielige mensen te bevrijden en te vertellen van de Grotere: de God van de blanke man. Deze zendeling heeft als enige water en elektriciteit in het dorp en vertelt mensen over de zoon van God. Dat was mijn idee van een zendeling.

“Al van kinds af aan wist ik het zeker: ik zou missionaris worden.” Ik zit tegenover een van de oudste Nederlandse paters in noord-Ghana. Ik kijk hem vragend aan. “Ik weet niet waarom ik dat wilde worden. Dat is gewoon zo. Ja en dan heb je geen vrouw en kinderen. Dat hoort erbij. Maar daar staat iets groters tegenover.” Dat ‘groters’ legt de pater als volgt uit: “Je vertelt nu eenmaal hetgene aan anderen waarvan jij denkt dat het goed is. Net zoals een moeder iets leert aan haar kinderen waarvan zij denkt dat het goed is, zo vertel ik ongelovigen over Gods liefde en zijn zoon Jezus. Zo leerde ik mensen  kennen die uiteindelijk een nog sterker geloof hadden dan ik. Dat is… inspirerend. Dat maakt me gelukkig.”

Pater Martin is al bijna een Ghanees te noemen. Deze 80-jarige man woont nu 52 jaar in Ghana. Hij heeft verschillende missionaire projecten uitgevoerd en is ook nu nog werkzaam bij een aantal projecten. Echt met pensioen gaat deze pater nooit. Hij vertelt de Ghanezen al een halve eeuw over datgene wat hem zo gelukkig maakt: God en zijn zoon Jezus. Ik vind het bijzonder zijn verhaal te horen. Deze man komt nog het dichtst in de buurt van mijn originele opvatting van de zendeling. Zo moest hij alles opgeven: een mogelijk huwelijk, zijn vrienden, familie, maar ook zijn land en cultuur. Dat alles om 1 ‘simpele’ reden: het christendom verspreiden. Zijn keuze dwingt respect af en ik zou het ‘m niet na doen.

Joke geeft me een Hollands kopje koffie in een mok die ik ken van thuis. Ik voel me hier ook een beetje thuis. Het is echt gezellig in haar woonkamer. OnGhanees. Ik vraag haar wat maakt dat ze dit werk nog steeds doet. Wat nou zo belangrijk is aan haar werk, dat ze huis en haard achter laat en in een ander land met een compleet andere cultuur helemaal opnieuw begint. Joke lacht, denkt er even over na, maar zegt dan vol overtuiging: “Je ziet dat er een wereld voor mensen open gaat. Een wereld die ze niet kennen, maar wel tegenkomen op de markt of op straat. Zo ken ik een moslim die voor het eerst het verhaal van Jozef las. Dat verhaal was ook nog eens geschreven in zijn eigen taal. De man wist niet dat het ging om een christelijk verhaal. Wij legden dit aan hem uit en het christendom wekte vanaf toen zijn interesse. Nu predikt deze man het evangelie. Ja, hier doe ik het voor. Voor zo’n man.”

Op de terugweg van Jokes huis naar Tamale – een rit van een uur-, komen we langs allemaal kleine Afrikaanse dorpjes. Ik zit in de auto met een Nederlandse zendelinge die al 20 jaar in Ghana werkt. Ze vertelt me van alles over de Ghanese cultuur. Een echte aangepaste zendelinge zou ik haar kunnen noemen. Ze heeft als enige in haar dorp geen elektriciteit. Stromend water moet nog komen. We rijden door de dorpjes zoals ik ze ken van tv: aaneengesloten rode hutjes met vrouwen voor de deur. Ze zijn druk in de weer met het eten. De mannen zitten onder de boom. Zodra de kinderen ons zien, roepen ze ons na: “Father, father!”. Ineens ben ik mijn zelfgeschetste pater. De zendelinge grinnikt en scheurt weer verder in de 4×4.